زلزله ورزقان درسی برای کرمانیها/ گذری بر گسلهای فعال جنوبشرق

وجود خانه های با عمر متوسط بیش از 50 سال و بافت فرسوده در کلانشهر زلزله خیز کرمان که جمیعتی نزدیک به یک میلیون نفر را در خود جای داده به تهدیدی بالقوه تبدیل شده است.

 

به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان 18 گسل فعال زلزله خیز دارد و آمار نشان می دهم یک سوم تلفات ناشی از زمین لرزه های یکصد سال اخیر ایران در کرمان روی داده است که در این میان زمین لرزه بم نقش قابل توجهی در افزایش این آمار دارد.

هر گوشه از کرمان را که بر روی نقشه زلزله نگاری مورد مطالعه قرار دهید بر روی یکی از خطرناکترین گسلهای استان قرار دارد.

مطالعه بر روی گسلهای و صدها گسله ای که از آنان انشعاب می شود نشان می دهد اکثر نقاط جمعیتی استان کرمان تحت تاثیر گسل ها قرار دارند.

اما تراکم بیشترین گسلهای استان کرمان در شمال استان قرار دارد که موجب بروز زمین لرزه های شدید طی سالهای اخیر در این مناطق شده اند و حرکت گسلهای زلزله خیز نیز هم اکنون از شمال به سمت جنوب در حال روی دادن است.

نکته نگران کننده در این زمینه وجود هزاران خانه غیر مقاوم به خصوص در مناطق شهری استان کرمان است این درحالی است که با اقدامات صورت گرفته اکثر منازل روستایی در مناطق زلزله خیز مقاوم سازی شده اند و احتمال بروز خسارات در این مناطق به شدت کاهش یافته است.

ادامه هشدارها در خصوص مقاوم سازی کلانشهر کرمان/ احتمال بروز زمین لرزه وجود دارد

بالاتر بودن جمعیت در مناطق شهری به خصوص کلانشهر کرمان با توجه به احتمال بروز زمین لرزه شدید در این شهر به یکی از نگرانیهای زمین شناسان تبدیل شده است که طی سالهای اخیر به خصوص پس از زمین لرزه بم در این مورد هشدارهای جدی داده شده است.

مطالعه در خصوص سازه های غیر مقاوم شهر کرمان نشان می دهد که بیشترین منازل غیر مقاوم و دارای عمر بالا در این شهر در مناطق شرقی و مرکزی قرار گرفته اند و با توجه به بالا آمدن سطح آبهای زیرزمینی و نم زدگی بسیاری از این بناها خطر در زمان بروز زمین لرزه در این مناطق به مراتب بیشتر از سایر نقاط کرمان است.

نکته امیدوار کننده این است که به دلیل پیشرفت شهر کرمان به سمت غرب در حال حاضر شاهد مهاجرت جمعیت از سمت شرق به غرب کرمان هستیم که هرچند در امر ارائه خدمات شهری چالشهایی را به همراه داشته است اما تعداد افراد در مناطق آسیب پذیر را کاهش داده است.

زلزله به کرمان نزدیکتر می شود

با این وجود طبق بررسیهای صورت گرفته بر روی مکانهای زمین لرزه های استان کرمان روند جابجایی از شمال به سمت جنوب بر روی گسلهای بلند استان کرمان به وضوح قابل مشاهده است و هم اکنون شهر کرمان به آخرین زمین لرزه بالای 6 ریشتر و دارای تلفات این استان نزدیک تر شده است.

به گفته یکی از کارشناسان زلزله شناسی در کرمان اگر زمین لرزه بم درست عبرتی برای مقاوم سازی در کرمان نشود هیچ چیز دیگر نمی تواند عاملی در راستای گرایش مردم به اصلاح ساختمانها باشد با این وجود زمین لرزه اخیر ورزقان و صدها کشته این زمین لرزه باید برای مردم کرمان زنگ خطری باشد برای بزرگترین خطری که این شهر را تهدید می کند.

مقاوم سازی تنها راه کاهش تلفات

محسن صالحی، دبیر ستاد حوادث غیر مترقبه استان کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: استان کرمان جزو زلزله خیز ترین مناطق کشور محسوب می شود و در همین راستا همیشه آمادگی کامل برای امداد رسانی به آسیب دیدگان زمین لرزه احتمالی در استان کرمان وجود دارد.

وی افزود: آموزشهای همگانی برای مردم و پیش بینیهای لازم در راستای مدیریت بحران پس از زمین لرزه بم با جدیت بیشتر در این استان پیگیری شده است.

صالحی به انجام مانورهای متعدد زمین لرزه در سطوح مختلف در استان کرمان اشاره کرد و گفت: خوشبختانه با مقاوم سازی های صورت گرفته در روستاها و شهرهای زیر 25 هزار نفر، احتمال بروز خسارت ناشی از زمین لرزه کاهش یافته است.

بم نمادی از شهر مقاوم در ایران

وی گفت: شهر بم نماد مقاوم سازی است بطوریکه به طور حتم بم مقاوم ترین شهر ایران در مقابل زمین لرزه است.صالحی با این وجود تاکید کرد که زمین لرزه به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست و تنها راه مقابله با خسارات احتمالی این حادثه مقاوم سازی است که این امر باید در جامعه تبیین شود.

وی گفت: بهتر است خانه ای کوچکتر داشته باشیم اما آن را مقاوم بسازیم تا اینکه خانه ای بزرگ اما غیر مقاوم داشته باشیم.

دبیر ستاد حوادث غیر مترقبه کرمان افزود: تجربه در زمین لرزه های کرمان نشان داده است در خانه های مقاوم کمترین میزان خسارت وارد شده است.

بستر لازم برای مقاوم سازی مهیا شود

هر چند مسئولان استان کرمان مقاوم سازی را امری ضروری برای مقابله با خسارات احتمالی می دانند اما متاسفانه بستر لازم برای ارائه تسهیلات ویژه برای مقاوم سازی در کرمان مهیا نشده است.

محمد صدیقی، کارشناس مسائل شهری در گفتگو با مهر اظهارداشت: طی سالهای اخیر با ارائه خدمات مسکن مهر میزان ساخت و ساز در شهر افزایش یافته است.

وی افزود: با این وجود 80 درصد سازه های شهر کرمان قدمت قابل توجهی دارند و با توجه به استانداردهای زمان ساختشان احداث شده اند و در اکثر آنها حتی از سیمان نیز استفاده نشده و از آهک و خاک برای ساخت بهره برده شده است.

صدیقی گفت: اکثر این ساختمانها شناژ لازم را ندارند و در حقیقت تنها بر روی زمین بنا نهاده شده اند و ریشه ندارند و این ساختمانها در زمان بروز زمین لرزه بیشترین خسارات را نیز خواهند دید.

وی افزود: از سوی دیگر ساکنان مناطق مختلف شهرهای استان کرمان نمی دانند که در صورت بروز زمین لرزه چه مکانهایی به عنوان ستاد بحران محله در نظر گرفته شده اند در صورتیکه در مدیریت بحران یکی از مهمترین مسائل رفع ابهامات برای حادثه دیدگان است.

این کارشناس گفت: در زمین لرزه بم شاهد بودیم که همین هرج و مرجها موجب دیر رسیدن کمکها به مردم شد و آوربرداری در زمان طلایی امدادرسانی را طولانی کرد.

وی ادامه داد: بالا بردن برد آموزشهای همگانی از طریق روزنامه ها و رسانه های تاثیر گذار بسیار مهم است اما تاکنون در این خصوص اقدام خاصی صورت نگرفته است این درحالی است که در شهر کرمان ضروری است که هر خانواده بداند کدام قسمت خانه اش محکمتر است و بسته های ایمنی برای زمان بروز حادثه در کجا قرار گرفته است.

وی افزود: با توجه به زلزله خیز بودن کرمان به نظر می رسد باید کارگروهی در کرمان تشکیل شود و بازرسانی را مامور به سرکشی به منازل کنند و در نهایت با اختصاص بودجه مناسب زمینه را برای مقاوم سازی سازه ها فراهم کنند.در کنار اقدامات مشمول مدیریت بحران به نظر می رسد شناخت گسلها و نقاط زلزله خیز کرمان نیز از اهمیت بالایی برخوردار باشد در همین راستا گروه زمین ساخت سازمان زمین شناسی با همکاری پیمان نواب پور و دکتر محمد رضا شیخ الاسلامی در بررسی ای به بیان ویژگیهای گسلهای استان کرمان پر داخته اند.

شناخت گسلهای زلزله خیزترین استان ایران

طبق این پژوهش؛ گسلهای ناحیه کرمان، بیشتر دارای روندی شمال غربی – جنوب شرقی و تا حدی شمالی - جنوبی بوده و گسلهای طویلی را تشکیل می دهند که در نهایت به سمت غرب خمیدگی دارند.

حرکت این گسلها غالبا از نوع امتداد لغز راستگرد و حاصل جنبش کوهزائی کاتانگایی در پرکامبرین پسین است ، روند آنها نیز در بیشتر نقاط با روند های زمین ساختی مربوط به چین خوردگی کاتانگایی همخوانی دارد.

این گسلها عموما مرز میان واحد های ساختاری – رسوبی منطقه را تشکیل داده بطوریکه با فعالیت خود سبب تغییراتی عمده در رخساره های سنگی، ضخامت رسوبات و همچنین تحولات زمین ساختی از قبیل ماگماتیسم، دگرگونی، چین خوردگی و .... در طی دوران های زمین شناسی شده اند.

گسلهای کرمان خطرآفرینند

گسلهای این ناحیه نقاط ضعیفی از پوسته را تشکیل می دهند که رها شدن انرژی متمرکز در زمین را از این نقاط امکان پذیر میسازند بنابراین گسلهای مذکور در لرزه خیزی ناحیه تأثیر بسزائی دارند در این میان تنها گسلهای اصلی لرزه زا نیستند بلکه گسلهای فرعی و کوچک نیز بسته به جهت و نوع فشارهای موجود در زمین ممکن است زمین لرزه های بزرگی را ایجاد نمایند بنابراین با توجه به قرارگیری کانون زمین لرزه های اخیر بر روی این گسلها ( اصلی و فرعی )، بسیاری از گسلهای این ناحیه هنوز فعال بوده و خطر آفرین هستند

با توجه به بررسی های بعمل آمده بیشتر گسلهای قدیمی ناحیه دارای حرکت راستگرد بوده در حالی که گسلهای فعال کنونی بسته به نوع فشارهای وارده امتداد لغز چپ گرد اند بنابراین گسلهای مذکور در طول فعالیت خود گاه راستگرد و چپ گرد و گاه بی حرکت اند، علاوه بر آن مقدار جابجایی در طول گسل نیز یکسان و همانند نبوده و ممکن است بخشی از آن بصورت فشارشی و بخش دیگر آن به صورت کششی عمل نماید.

حرکات جدید گسلهای جوان نیز بیشتر در اثر فرسایش ، پوشش گیاهی و .... از بین رفته و پوشانیده می شود ( گسلهای مدفون ) لذا ، نباید اهمیت این گسلها را نادیده گرفت ، با این حال از روی علائم ظاهری پدید آمده بر روی زمین می توان آثار این حرکات را ردیابی کرد. دریک تقسیم بندی کلی ، می توان گسلهای ناحیه کرمان را در دو بخش معرفی کرد؛ که شامل گسل های مدفون و گسل های آشکار هستند

گسل های مدفون

گسلهایی هستند که رخنمون سطحی نداشته و به کمک شواهد غیر مستقیم می توان به وجود آنها پی برد قابل ذکر است عدم رخنمون سطحی دلیل فعال نبودن این گسل ها نیست با انجام عملیات صحرائی که با هدف شناسایی گسل های مدفون در منطقه کرمان صورت گرفته است مناطق احتمالی وجود گسل های مذکور به شرح زیر مشخص شده اند:

گسل زنگی آباد: این گسل، با راستای w 30 N و طول تقریبی 25 کیلومتر، از شمال فرخ آباد شروع و تاحوالی کمربندی زرند ، امتداد می یابد. این گسل در طول مسیر خود از روستاهای زنگی آباد و شاهرخ آباد عبور نموده و در تمام مسیر، هیچگونه رخنمون سطحی ندارد و همواره در زیر پهنه های سیلیسی، رسی و به طور محلی نمکی قرارگرفته است، با توجه به وضعیت تکتونیکی منطقه ، مکانیسم گسل معکوس با مؤلفه راستا لغز رو تعیین می شود

گسل باغین: گسل باغین، با راستای W 72N ، از شمال شرق رفسنجان آغاز و با عبور از مجاور روستاهای باقرآباد ، قاسم آباد ، کریم آباد ، سعدی و ابراهیم آباد در جنوب شرق باغین ، خاتمه می یابد طول تقریبی این گسل 75 کیلومتر است و در تمام طول خود، فاقد رخنمون سطحی می باشد این گسل نیز به وسیله پهنه های سیلیسی، رسی و به طور محلی نمکی، پوشیده شده است مکانیسم گسل باغین نیز با توجه به شواهد زمین شناسی، مشابه گسل زنگی آباد پیش بینی می شود.

گسل بردسیر: گسلی است با راستای W 48N، که از حوالی جنوب شرق رفسنجان آغاز و به سمت جنوب شرق بردسیر با طول تقریبی 100 کیلومتر امتداد یافته است این گسل در طول مسیر خود از مجاور روستاهای ده یعقوب، علی آباد، ناصریه، نصرت آباد، جاجین و شهر بردسیر زیر مخروط افکنه های جوان، مدفون شده است مکانیسم این گسل نیز مشابه دو گسل فوق الذکر است.

گسل راین: این منطقه از مجموعه گسل هایی تشکیل یافته است که راستای عمومی آنها W60N است و مجموعه مذکور متشکل از گسلهایی است که در دشت میان بردسیر و راین به موازات هم امتداد یافته اند طول تقریبی این منطقه ، 60 کیلومتر برآورد می شود مکانیسم گسل های اصلی منطقه مشابه مکانیسم گسل های قبل پیش بینی می شود.

گسل های آشکار

گسل کوهبنان: این گسل احتمالا ادامه جنوبی گسل کلمرد بوده و با راستای شمال غربی ـ جنوب شرقی از شمال غرب بهاباد آغاز و تا جنوب شرق زرند ادامه می یابد. طول این گسل ، تا 900 کیلومتر برآورد شده و مکانیسم حرکتی آن، فشاری ( تلفیقی از راستگرد و راندگی ) و به نظر یک گسل معکوس پرشیب با شیب به سوی شمال شرق است.

گسل کوهبنان خود تشکیل یافته از چند قطعه گسلی کوتاه و بلند است که در دو انتهای خود به صورت هم پوشان نسبت به یکدیگر قرار گرفته اند. تمامی این قطعه های گسلی دارای ساز و کار راستالغز راست بر و واژگون هستند این گسل در انتهای جنوب شرقی به شاخه های ترافشاری خود ( راندگی های تیگدر ، پاسور و بازرگان ) ختم می شود.

در امتداد این گسل ها سنگهای پرکامبرین و پالئوزوئیک بر روی مخروط افکنه های رسوبات کواترنر دشت رانده شده اند. از 5 کیلومتری شمال کرمان تا هوتک ( واقع در 32.5 کیلومتری شمال غربی کرمان ) ، یال برگشته تاقدیس رانده شده ای در راستای گسل کوهبنان دیده می شود افراز گسل کوهبنان در شمال غربی جاده کرمان ـ زرند کیلومتر 18.5 بروز دارد در منطقه گسلی کوهبنان در شمال روستای سردر راندگی سازند های پالئوزئیک بر روی پادگانه های آبرفتی جوان با شیب کمتر از 20 درجه به سوی شمال دیده می شود از روستای تنجون تایتدر ، گسل میان سازند شمشک و دشت قرار می گیرد و در شمال غربی ریگ آباد مرکز کوه و دشت را مشخص می کنند

اثر گسل کوهبنان به وضوح بر روی زمین و در مقطع ، قابل تشخیص است در بخش شرقی زرند نزدیک اوبانگ گسل از روی سنگهایی عبور می کند که به واسطه آن سازندهای کامبرین زیرین به طرف غرب بر روی سازند های تریاس و پالئوزوئیک تر است شده اند. گسل کوهبنان به عنوان یک گسل فعال که با زمین لرزه های بزرگی همراه بوده است شناخته می شود.

گسل شهربابک: این گسل به عنوان یکی از چندین گسل اصلی فلات ایران شناخته می شود این گسل درحقیقت دربرگیرنده یک منطقه گسلی با طول قابل مشاهده 270 کیلومتر، در خط مستقیم و جهت کلی شمال غربی - جنوب شرقی است. گسل مذکور از نزدیکی دهستان «ده شیر» دراستان یزد، تا چند کیلومتر، به طرف جنوب شرقی شهربابک امتداد داشته و از طول مسیر این شهر عبور می کند.

از آنجایی که هر گسلی که در دوران چهارم زمین شناسی فعالیت داشته است، گسل فعال لرزه خیزی تلقی می شود گسل شهربابک نیز گسلی فعال است و توان ایجاد زمین لرزه های مهم را دارا است.

گسل جرجافک: گسل فشاری جرجافک با راستای شمال غربی - جنوب شرقی و دارای بیش از 130 کیلومتر در شمال غربی کرمان قرار دارد. این گسل دارای شیب به سمت جنوب غربی بوده و در بخش شمال غربی سبب رانده شدن سنگ های کرتاسه ( از جنوب غرب ) بر روی رسوبات آبرفتی کواترنر ( در شمال شرقی ) شده است.

این گسل در بخشهای مرکزی و جنوب شرقی خود سنگهای پرکامبرین پسین و پالئوزوئیک کوه داوران را (از سمت جنوب غربی) بر روی رسوبات کنگلومرایی پلیوسن و آبرفتهای کواترنر رانده است. پهنه های به شدت خرد شده همراه با برش گسل ، چشمه های آب و پرتگاههای گسلی ( گاه به بلندی 100 متر ) از ویژگیهای این گسل است. ویژگیهای مورفوتکتونیکی گسل جرجافک که به روشنی رسوبات آبرفتی کواترنر را بریده است. لرزه زا بودن آن را به خوبی نشان می دهد اما با این حال ، هیچگونه داده لرزه خیزی از این گسل به دست نیامده است.

گسل رفسنجان: این گسل ، یک گسل کواترنری با روند شمال غربی ـ جنوب شرقی است و در 20 کیلومتری جنوب رفسنجان ، قرار دارد . طول آن ، بیش از 140 کیلومتر است و شیب آن به سمت جنوب غربی است طول این گسل بیش از 100 کیلومتر با لغزش راستگرد است و درطول دوره کواترنری ، دو بار فعال شده است.

بخش جنوب شرقی آن ، مرز میان سنگهای آتشفشانی سنگهای آذرآواری را تشکیل می دهد این گسل، علاوه بر جنبش فشاری دارای جابجا شدگی راست لغز راست گرد است.

حرکات بسیار جوان این گسل در اطراف روستاهای داهوئیه، درخان سبز نیز دیده می شود علاوه بر آن جابجاشدگی عمودی این گسل در خان سبز به حدود 40 متر می رسد نابهنجاری در سطح آبهای زیر زمینی در دو سوی گسل، از دلایل فعال بودن آن است و در شرق جاده سرچشمه ـ رفسنجان از کیلومتر 7 به بعد گسل موجب تشکیل رسوبات گج دار در شمال و سنگهای ولکانیکی در جنوب شده است

گسل ده شیر ( نائین - بافت ): این گسل ، به طول 350 کیلومتر و راستای شمال - شمال غربی و جنوب ـ جنوب شرقی، با شیبی نزدیک به قائم از جنوب غربی نائین شروع می شود و تا چاه کوه ، در نزدیکی سیرجان ادامه می یابد. از ده شیر تا شهر بابک ، قسمتی از آمیزه های افیولیتی ایران مرکزی در بخش غربی آن و در طول بیش از 200 کیلومتر رخنمون دارد که احتمالا" نشانگر مرز جنوب غربی ریز قاره ایران مرکزی است این گسل با وجود شیب نزدیک به قائم آن ، ضمن قطع نمودن رسوبات کواترنری، نهشته های کرتاسه بالایی را نیز در حدود 50 کیلومتر به صورت راست رو جابجا نموده است زمین لرزه ای ، بر روی آن گزارش نشده است ولی رخداد زمین لرزه بسیار محتمل است.

گسل انـار: این گسل در غرب شهر انار واقع شده و راستای آن شمال ـ شمال غرب و جنوب ـ جنوب شرق است طول آن حدود 100 کیلومتر است ، که بخش شمالی گسل سرمیزان است حرکت این گسل راست رو بوده و در بخش غربی آن پائین افتادگی ، دیده می شود.

گسل جیرفت (سبزواران ): این گسل شاخه ای از دنباله گسل سرمیزان است گسل جیرفت، نهشته های کواترنر را قطع کرده و احتمالا" جنبش آن به صورت راستا لغز است یکی از کانونهای کم اهمیت و نیز یک گودی 60 تا 90 کیلومتری درشمال کهنوج ، روی این گسل قرارگرفته است

گسل لکرکوه: گسل لکرکوه ، با راستای شمالی - جنوبی و موازی با گسل نایبند در بخش جنوبی بلوک طبس و غرب شهر راور ، در فاصله تقریبی 4 کیلومتری راور قرار دارد. طول آن نزدیک به 130 کیلومتر و شیب آن ، به سوی غرب یک گسل راندگی با مؤلفه راست بر و در بعضی نقاط به طرف جنوب غربی است این گسل علاوه بر جنبش فشاری دارای جابجا شدگی راستا لغز است احتمال می رود زمین لرزه سال 1290 ، در ارتباط با فعالیت این گسل ، بوده باشد.

گسل نایبند: این گسل با راستای شمالی- جنوبی از بشروئیه در شرق رشته کوه شتری (در جنوب شرق طبس) تا منطقه بم ( در جنوب شرق کرمان ) با طولی نزدیک به 600 کیلومتر امتداد می یابد به دلیل روند شمالی جنوبی ، این گسل از جمله گسلهای کاتانگایی به شمار می آید شواهد ریخت زمین شناسی موجود نشان می دهد که شمالی ترین بخش این گسل ، سبب پائین افتادگی کویر بجستان و کویر بشروئیه شده و بخش میانی آن در شکل گیری کوههای شتری و فراخاست بعدی آن نقش اساسی داشته است. یکی از ویژگیهای گسل نایبند، هدایت گدازه های ماگمائی به سطح زمین است در شرق طبس این گدازه ها از نوع نیمه عمیق داسیتی هستند که به زمان پالئوژن نسبت داده شده اند ولی در جنوب کفه طبس و ناحیه راور، آتشفشانها به سن کواترنری و از نوع روانه های بازالتی هستند رخنمون گسل نایبند مرکب از چهار قطعه گسلی اصلی هم پوشان، پرشیب و بیشتر به صورت قائم است و مؤلفه حرکتی آن جدا از پائین افتادگی های قائم ، در ناحیه طبس و کوه های راور (شمال کرمان ) شواهدی از یک حرکت راستالغز راست بر است جابجائی در نهشته های آبرفتی جوان نیز، نشانه ای از فعالیت جوان این گسل است ادامه جنوبی این گسل با هندسه و ساز و کار مشابه از طریق سامانه گسلی سیرچ با درازای حدود 100 کیلومتر با نام گسل سبزواران از غرب بم گذر کرده و به گسل میناب در شمال تنگه هرمز ختم می شود.

بطوریکه برخی زمین شناسان بر این باورند که دو گسل نایبند و میناب ، گسل واحدی بوده اند که در نتیجه تأثیر گسل زاگرس، نسبت به یکدیگر جابجا شده اند ولی شاهد معتبری برای این دیدگاه وجود ندارد.

گسل راور: گسل راور خطوره ای زمین ساختی است که بخش های زیادی از آن پوشیده است این گسل از جنوب شرق کویر آبدوغی در جنوب طبس آغاز می گردد که قطعه های رخنمون یافته آن با راستای تقریبی شمالی- جنوبی و در طولی حدود یکصد کیلومتر تا جنوب شهر راور ادامه می یابند. حرکت راستالغز راست بر برای این گسل در نظر گرفته شده است.

گسل بهاباد: این گسل از پای بلندی های شمال بهاباد شروع می گردد و به صورت قطعه هایی گسله که به وسیله نهشته های کواترنری از یکدیگر جدا می گردند در طولی بیش از 170 کیلومتر به سوی جنوب شرق کشیده شده است. در بیشتر رخنمون ها گسل بهاباد یک گسل جدا کننده مرز بین کوه و دشت می باشد که با حرکت راست بر و واژگون همراه است.

گسل تیگدر: گسل تیگدر یک گسل راندگی است به طول حدود 40 کیلومتر و با راستای غربی ، شمال غربی - شرقی ، جنوب شرقی. این گسل از جنوب آبادی حرجند تا شمال چترود و در بلندی های شمال کرمان قرار دارد.

گسل پاسو: گسل پاسو مانند گسل تیگدر یک گسل راندگی و جدا شده از بخش انتهایی جنوب شرقی گسل کوهبنان است که موازی با گسل تیگدر به طول حدود 40 کیلومتر و در سوی جنوب آن قرار گرفته است.

گسل بازرگان: این گسل جنوبی ترین گسل از مجموعه گسل های ترافشاری جدا شده از انتهای گسل کوهبنان است که موازی با دو گسل پیشین با درازای مشابه دارای حرکت واژگون است.

گسل غرب سیرچ: این گسل با درازای بیش از 60 کیلومتر یک گسل راستالغز راست بر با مؤلفه کوچک حرکت قائم است صفحه آن بسیار پرشیب و نزدیک به قائم می باشد و با راستای تقریبا" شمالی- جنوبی از میان کوه سیرچ در شرق کرمان گذر می کند.

گسل گلباف: گسل گوک یکی از مهمترین ساختارهای گسلی است که با راستای تقریبا شمالی - جنوبی ( شمال ، شمال غربی - جنوب ، جنوب شرقی ) و با طول بیش از یک صد کیلومتر در شرق کرمان ( از غرب شهداد تا غرب بم ) قرار گرفته و در واقع ادامه ای از گسل نایبند است.

این گسل در بخش زیادی از راستای خود متشکل از دو ساختار گسلی موازی و پرشیب با مؤلفه حرکت اصلی راستالغز بر به همراه یک مؤلفه کوچکتر واژگون است این گسل یکی از جنبا ترین ساختارهای ناحیه است . در 23 سال گذشته دست کم 5 زمین لرزه متوسط تا بزرگ در گستره گلباف رویداده است رویداد زمین لرزه پنجم دیماه 1382 در جنوب سامانه گسلی گلباف می تواند هشداری برای رویداد زمین لرزه آتی در بخش جنوبی تر این سامانه گسلی باشد.

گسل سروستان: گسل بنیادی سروستان با راستای شمال ، شمال غربی - جنوب ، جنوب شرقی و درازای نزدیک به 100 کیلومتر در حدود 75 کیلومتری جنوب شرقی کرمان قرار دارد . گسل سروستان در دنباله زون گسلی گوک قرار گرفته و به همراه آن پهنه لرزه خیزی را در این بخش از ایران زمین به وجود آورده است گسل سروستان در بخش شمالی دارای شیب به سمت غرب بوده و در راستای خود سبب رانده شدن سنگهای پالئوسن ( از سمت غرب ) بر روی رسوبات آبرفتی کواترنر ( در شرق ) شده است در بخش میانی ، رسوبات کواترنر و پهنه های رسی و نمکی به وسیله گسل بریده شده است . به سمت جنوب گسل پس از قطع نمودن سنگهای آتشفشانی - آذرآواری ائوسن کوه های جبال بارز ، وارد دشت شمالی جیرفت می شود و اثر آن کم وبیش در رسوبات آبرفتی کواترنر به چشم می خورد.

گسل راندگی شهداد: راندگی شهداد یک گسل با راستای خمیده شمال غربی - جنوب شرقی می باشد که تحدب و جهت رانش آن به سوی شمال شرق است. شیب صفحه این گسل بسیار ملایم و به سوی جنوب غربی است. این گسل از جنوب غربی شهداد بیش از 120 کیلومتر به سوی جنوب شرق کشیده شده است که کم و بیش مرز جنوب غربی دشت لوت را تشکیل می دهد گسل شهداد گسلی است جوان که در تمامی مسیر خود رسوبات کواترنر را قطع کرده و در نهایت موجب راندگی کنگلومرا، مارن و ماسه سنگ های قرمز رنگ و گچ دار میوسن و رسوبات آواری نئوژن ( از سوی غرب و جنوب غرب ) بر روی رسوبات آبرفتی کواترنر دشت ( در شرق و شمال شرق ) شده است.

گسل باغین - بافق: این گسل با راستای شمال غربی - جنوب شرقی و درازای حدود 100 کیلومتر از جنوب غرب زرند گذر می کند و علاوه بر آن دارای حرکت اصلی راندگی با مؤلفه راست بر می باشد که سبب بالا راندگی بلندی های جنوب غرب زرند شده است.

گسل بم: گسل بم تا کنون به عنوان گسلی کوچک با راستای شمالی- جنوبی و در ازای 10 کیلومتر در شرق شهر چندان شناخته شده نبوده است. در حال حاضر با فعال شدن این گسل به صورت یک گسل راستالغز راست بر، زمین لرزه بم رخ داده است که مطالعات برای شناخت دقیق تر هندسه و ساز و کار آن در دست بررسی است.